1. Một người sống với HIV có tải lượng virut không phát hiện được có thể làm lây truyền HIV không?
Không. Người sống với HIV đang điều trị ARV (điều trị bằng thuốc kháng HIV) có tải lượng virut không phát hiện được trong máu trong ít nhất 6 tháng không thể lây truyền HIV qua quan hệ tình dục.
2. Tải lượng virut không phát hiện được” và “tải lượng virut được ức chế” là gì?
Tải lượng virut là lượng HIV trong mẫu máu của một người sống với HIV. Nói chung, tải lượng virut càng cao, bạn càng dễ lây truyền HIV. Cả hai tải lượng “không phát hiện được” và “được ức chế” đều là những kết quả đo cho thấy lượng HIV cực kỳ thấp và đều có ý nghĩa như nhau. Các thuật ngữ này thường được sử dụng thay thế cho nhau trong truyền thông y tế công cộng.
_ Tải lượng virut không phát hiện được: điều trị bằng thuốc kháng HIV có thể làm giảm tải lượng virut của một người xuống thấp đến mức không thể phát hiện được bằng các xét nghiệm định lượng (thường dưới 20 hoặc 40 bản sao/ml tùy thuộc vào loại xét nghiệm). Đây được gọi là 'có' tải lượng virut không phát hiện được, giúp ngăn lây truyền HIV qua đường tình dục đồng thời nâng cao sức khoẻ của một người sống với HIV. Điều đó không có nghĩa là virut đã bị loại trừ khỏi cơ thể hoặc người sống với HIV đã được chữa khỏi. Việc tuân thủ điều trị nghiêm ngặt, hoặc dùng thuốc ARV theo đơn đã kê có ý nghĩa rất quan trọng để duy trì tải lượng virut không phát hiện được.
_ Tải lượng virut được ức chế: Khi điều trị bằng thuốc kháng HIV khống chế tải lượng virut của một người xuống đến dưới 200 bản sao/ml, điều này được gọi là “tải lượng virut được ức chế”. Tải lượng virut được ức chế ngăn lây truyền HIV qua đường tình dục đồng thời nâng cao sức khoẻ của một người sống với HIV. Các nghiên cứu đã cho thấy rằng khi một người có tải lượng virut được ức chế, họ không thể lây truyền HIV cho bạn tình. Việc tuân thủ điều trị nghiêm ngặt, hoặc dùng thuốc ARV theo đơn đã kê có ý nghĩa rất quan trọng để duy trì ức chế tải lượng virut.
Để phục vụ cho mục đích của chiến dịch K=K, thuật ngữ “không phát hiện” được sử dụng đồng nghĩa với thuật ngữ “ức chế virut”.
3. Khi đạt được tải lượng virut không phát hiện có nghĩa là không còn virut trong cơ thể?
Kể cả khi đạt được tải lượng virut không phát hiện, virut HIV vẫn còn trong cơ thể. Virut nằm trong một số lượng nhỏ tế bào trong cơ thể được gọi là ổ chứa virut. Khi việc điều trị bị gián đoạn do bỏ liều thuốc, nghỉ hoặc ngừng điều trị, virut sẽ bắt đầu xuất hiện, nhân lên đến mức phát hiện được trong máu. Virut mới xuất hiện này là vi rút có khả năng lây nhiễm. Điều cần thiết là uống thuốc theo chỉ định để đạt được và duy trì tình trạng không phát hiện.
4. Bằng chứng gì để chứng minh “Không phát hiện = Không lây truyền”?
Dựa trên bốn nghiên cứu lớn bao gồm HPTN 052, PARTNER, PARTNER 2 và Opposites Attract theo dõi hàng ngàn cặp bạn tình ở nhiều quốc gia. Trong những nghiên cứu này đối tượng tham gia là các cặp bạn tình dị nhiễm: một người có HIV dương tính và người kia HIV âm tính. Nghiên cứu theo dõi về nguy cơ lây truyền HIV cho bạn tình khi người bạn tình có HIV đang điều trị bằng thuốc ARV và đạt được được tải lượng virut không phát hiện (dưới 200 bản sao/ml) và không sử dụng biện pháp phòng tránh lây nhiễm nào khác, ví dụ như sử dụng bao cao su hoặc điều trị PrEP.
Bốn nghiên cứu đã thống kê 130.000 hành vi quan hệ tình dục giữa các cặp đôi đồng giới và khác giới. Mặc dù những cặp này không sử dụng bao cao su hay các biện pháp can thiệp khác, nhưng tỉ lệ lây truyền HIV từ bạn tình dương tính sang bạn tình âm tính BẰNG KHÔNG nếu bạn tình dương tính đạt được ức chế virut ổn định.
Bằng chứng khoa học đã chứng minh rằng: người sống với HIV tuân thủ điều trị hàng ngày theo chỉ định của cơ sở y tế nếu đạt được và duy trì tải lượng virut không phát hiện sẽ không có nguy cơ lây truyền HIV qua quan hệ tình dục cho bạn tình âm tính.
5. Làm thế nào để đạt được tải lượng virut Không phát hiện?
Nếu bạn bị nhiễm HIV, hãy bắt đầu điều trị hàng ngày theo chỉ định của cơ sở y tế. Sau khi bạn dùng thuốc, cơ sở điều trị cho bạn sẽ lấy mẫu máu để xét nghiệm tải lượng virut, xác định lượng HIV trong máu của bạn. Có thể mất từ một đến sáu tháng tuân thủ điều trị bằng thuốc kháng HIV trước khi đạt được tải lượng virut được ức chế (<200 bản sao / ml) hay không thể phát hiện được. Một khi tải lượng virut được ức chế trong sáu tháng, thì bạn không thể lây truyền HIV cho bạn tình. Tuân thủ điều trị hàng ngày rất quan trọng để giữ cho tải lượng virut được ức chế và nguy cơ lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục cho người khác BẰNG KHÔNG.
6. Có phải tất cả mọi người khi bắt đầu điều trị HIV sẽ đạt được và duy trì tải lượng virut không phát hiện?
Gần như tất cả mọi người bắt đầu điều trị bằng thuốc kháng HIV sẽ thấy hiệu quả điều trị trong vòng sáu tháng. Khoảng một trong sáu người sẽ cần thêm thời gian để tìm ra phương pháp điều trị phù hợp do các vấn đề về dung nạp thuốc và tuân thủ điều trị. Tuân thủ điều trị và theo dõi tải lượng virut thường xuyên là cần thiết để duy trì tải lượng virut không phát hiện.
7. Xét nghiệm tải lượng virut cần được thực hiện thường xuyên như thế nào?
Tại Việt Nam, xét nghiệm tải lượng virut được khuyến nghị làm tại thời điểm 6 tháng và 12 tháng sau khi bắt đầu điều trị bằng thuốc kháng HIV và mỗi 12 tháng sau đó đối với những người đã đạt được tải lượng virut không phát hiện.
8. Nếu tôi là người sống chung với HIV, điều đó có ý nghĩa gì đối với tôi?
Điều đó có nghĩa là nếu bạn có tải lượng virut không thể phát hiện và duy trì điều trị HIV, bạn có thể khỏe mạnh hơn nhiều so với khi bạn không điều trị và bạn không còn phải sợ lây truyền virut cho người khác trong quan hệ tình dục. Nếu bạn không muốn sử dụng bao cao su, cần thảo luận cẩn thận với bạn tình của bạn và đảm bảo rằng họ cũng cảm thấy thoải mái với quyết định đó. Cần lưu ý rằng mặc dù tải lượng virut không thể phát hiện được sẽ ngăn ngừa lây truyền HIV nhưng không bảo vệ bạn tình hoặc bản thân bạn khỏi những bệnh lây truyền qua đường tình dục khác (STIs) hoặc ngăn ngừa mang thai.
9. Điều này có ý nghĩa gì đối với tôi nếu tôi không phải là người sống chung với HIV?
Bạn không còn sợ bị nhiễm HIV nếu bạn tình của bạn có virut ở mức không phát hiện được. Nếu bạn không muốn sử dụng bao cao su, cần thảo luận cẩn thận với bạn tình của bạn và đảm bảo rằng họ cũng cảm thấy thoải mái với quyết định đó. Cần lưu ý rằng mặc dù tải lượng virut không phát hiện được sẽ ngăn ngừa lây truyền HIV nhưng không bảo vệ bạn tình hoặc bản thân bạn khỏi những bệnh lây truyền qua đường tình dục khác (như giang mai, lậu, chlamydia, viêm gan B, viên gan C v.v…) hoặc mang thai ngoài ý muốn.
10. Ngoài việc duy trì tải lượng virut không phát hiện, tôi có thể làm gì khác để phòng ngừa lây truyền HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục?
_ Hãy xét nghiệm HIV để biết tình trạng của mình. Nếu kết quả xét nghiệm dương tính thì hãy tiến hành điều trị HIV, giữ sức khỏe tốt và ngăn ngừa lây truyền HIV. Nếu kết quả xét nghiệm âm tính thì cần tìm hiểu thêm những biện pháp để không bị lây nhiễm, như sử dụng bao cao su, uống thuốc dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) hàng ngày hoặc dùng thuốc dự phòng sau phơi nhiễm khẩn cấp (PEP).
_ Hãy sử dụng bao cao su - Khi tải lượng virút không phát hiện được thì chỉ dự phòng lây nhiễm HIV mà không phòng ngừa lây nhiễm các bệnh qua lây lan đường tình dục khác như giang mai, lậu, và chlamydia. Còn bao cao su ngoài việc phòng ngừa lây nhiễm HIV, còn phòng ngừa được các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác (LTQĐTD) và ngừa có thai ngoài ý muốn.
_ Dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) áp dụng cho người HIV âm tính khi có nguy cơ lây nhiễm HIV. Về mặt y tế, dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) không cần thiết cho người có HIV âm tính khi người bạn tình dương tính không phát hiện virut trong hơn sáu tháng và vẫn tuân thủ điều trị tốt. Tuy nhiên, người có HIV âm tính có thể cân nhắc dùng thuốc dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) nếu:
a, Người bạn tình dương tính với HIV không tuân thủ điều trị.
b, Người bạn tình âm tính có quan hệ tình dục với bạn tình khác và
c, Người bạn tình âm tính cảm thấy an toàn hơn trong cuộc sống tình dục khi có thêm sự bảo vệ của PrEP.
_ Hãy kiểm tra thường xuyên các bệnh LTQĐTD khác. Tải lượng vi rút ‘’Không phát hiện’’ không bảo vệ bạn và bạn tình của bạn khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác (như giang mai, lậu, chlamydia, viêm gan B, viêm gan C…).
Trong trường hợp người có HIV không uống ARV hàng ngày theo chỉ định: các bệnh LTQĐTD có thể không biểu hiện triệu chứng, nhưng có thể làm tăng tải lượng virut của người sống với HIV, hoặc làm cho virut dễ dàng xâm nhập vào cơ thể người có HIV âm tính
_ Dự phòng sau phơi nhiễm (PEP) là dùng thuốc cho người có HIV âm tính sau khi có nguy cơ phơi nhiễm HIV cao. Phải dùng thuốc càng sớm càng tốt ngay sau khi phơi nhiễm và trong vòng 72 giờ kể từ khi phơi nhiễm.
11. Điều này có ý nghĩa gì đối với sức khoẻ sinh sản, như mang thai và cho con bú?
Hiểu biết về việc tải lượng virut không phát hiện được giúp ngăn lây truyền HIV là đặc biệt hữu ích cho những người muốn thụ thai mà không sử dụng các phương pháp thụ tinh thay thế. Tải lượng virut không phát hiện được cũng làm giảm đáng kể nguy cơ lây truyền cho đứa trẻ - trong khi mang thai hoặc cho con bú.
12. K=K có áp dụng đối với việc lây truyền qua dùng chung kim tiêm không?
K=K không áp dụng đối với việc lây truyền HIV qua dùng chung kim tiêm. Chưa có nghiên cứu nào để đưa ra kết luận về việc này.
